استان سیستان و بلوچستان » سایر اطلاعات شهرستانها » چابهار

	چابهار
	شهرستان چابهار گالری تصاویر چابهار مشخصات کلی منطقه شهرستان چابهار با مساحتی حدود 24729 کیلومتر مربع در منتها الیه جنوب شرقی ایران در کنار آبهای گرم عمان واقع شده است . این شهرستان از شمال به شهرستان های ایرانشهر و نیکشهر از جنوب به دریای عمان از شرق به پکستان و از غرب به استان های کرمان و هرمز گان محدود است . این شهرستان دارای سه بخش مرکزی ، دشتیاری و پلان است که از لحاظ آب و هوایی با توجه به وضعیت جغرافیایی شهرستان تحت تاثیر جریان های متعددی امنند سیستم (مونسون ) ( باد های فصلی ) شبه قاره هند ، جبهه های استوایی و مرکز کم فشار و جبهه های غربی با منشا مدیترانه ای قرار دارد . شرایط اقلیمی : شهرستان چابهار در تقسیم بندی بزرگتر جزو سرزمین بلوچستان به حساب می اید ، سرزمین بلوچستان از جنوبی ترین مناطق ایران یعنی نزدیکترین قسمت های کشور به خط استوا است از گرمترین مناطق ایران به شمار می رود . آب و هوای نواحی مختلف بلوچستان با توجه به ارتفاع و موقعیت جغرافیایی و فاصله نواحی با دریا متفاوت است . تضاد و تنوع آب و هوای آن جالب و شگفت انگیز می باشد شهرستان چابهار و بندر تیس به دلیل قرار گرفتن در کنار دریای عمان جزو نواحی ساحلی محسوب شده و دارای آب و هوای گرم و مرطوب می باشد . بادهای محلی: در شهرستان چابهار به علت وزش باد های موسمی هند ( جهت باد در تابستان بیشتر از جنوب است ) گاه پیشروی مراکز کم شار و جبهه استوایی از اقیانوس هند به دریای مکران طوفانهای شدیدی را به ویژه در این دریا و ساحل ان سبب میشود . همچنین وجود منطقه کم فشار تابستانی در جنوب فلات ایران وزش بادهای شمال غربی را در بعد از ظهر ها باعث می شود باد های محلی شهرستان چابهار عبارتند از : 1_ گوات شمال 2_ گوات گاهر 3_ گوریچ 4_ براتی 5_ کوش 6_ واکاتی 7_ سهلی 8_ چلیم . پیشینه تاریخی شهرستان چابهار در ناحیه مکران بلوچستان قرار دارد . مکران و ناحیه ساحلی جنوب شرقی ایران در روزگار مادها به ویژه سلطنت استیاک و یا اشتوویگو (585_550 ق.م ) یکی از ساتراپیهای استان های شرق آن دولت بوده و به نام سرزمین پاریکانیان و جشیان آسیایی از ان یاد شده است . (ا. م دیاکونوف .تاریخ ماد ص 320 و 383) سرزمین مکران از جمله شهرستان چابهار در دوران هخامنشی جز ساتراپی چهاردهم این سلسله بوده است وسعت قلمرو هخامنشی از سوی مشرق تا دره رود خانه سند ادامه داشته که پس از حمله عرب ها به ایران و زوال سلسله سا سا نیان در سال 24 ه.ق عمر بن خطاب ، خلیفه دوم،سهیل بن عدی و عبد الله بن عتیان را برای تصرف کرمان و مکران اعزام داشت بیشتر کرمانیها و مکرانیها دادن جزیه ا پذیرفتند و گروهی نیز مسلمان شدند . اما از سابقه شهر نشینی و نحوه پیدایش شهر چابهار اطلاع دقیقی در دست نیست با مطالعه و پژوهش دقیق تاریخی می توان تا حدودی به این زمان دست یافت . براساس شواهد موجود ، این شهر بندری پس از متروکه شدن بندر تاریخی تیس نام و اعتبار گرفته است . چابهار از دیر باز به دلیل داشتن موقعیت خاص استراتژیک و شرایط مناسب بندری مورد توجه بود و این خصوصیات ان باعث گردید که پای بیگانگان و قدرت های استعماری به این شهر بندری مهم باز شود این مسئله علاوه بر اقدامات استعماری از سوی بیگانگان باعث بر هم زدن بسیاری از تعاملات فرهنگی اجتماعی چابهار شده است تحولی عظیم که در دوره های گذشته در حوزه اقتصاد و تجارت چابهار و استان رخ داد پیدایش منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار به عنوان محور توسعه استان می باشد . پوشش گیاهی پوشش گیاهی شهرستان چابهار علیرغم بارندگی کم نسبتا انبوه می باشد و از تنوع خاصی بر خو دار است . تنها ناحیه ای از ایران است که می توان در ان به راحتی و در شرایط طبیعی همانند جزایر سوماترا کائوچو و به مانند سر زمین هند درختان موز ، خربزه درختی (پاپایا ) انبه ،انجیر هندی و بسیاری از گیاهان گرمسیری را به عمل آورد . به طور کلی در کنار مسیلها رود ها و دامنه ارتفاعات به علت وجود رطوبت بیشتر و درجه حرارت کمتر جنگلها و نباتات طبیعی متنوع و متراکم تری وجود دارد . در کنار رود خانه های این ناحیه علاوه بر چند گونه گز ، درختچه های کوچکی از خانواده نخل به نام داز وجود دارد که نفش اکو لو ژیک مهمی را در جلو گیری از سرعت سیلاب ها تغذیه جانوران و اقتصاد محل بر عهده دارد . علاوه بر گونه های فوق درختچه های دیگری مانند اشوارک و خر زهره در کنار رود خانه ها به فراوانی میرویند .در ناحیه ساحلی خلیج گواتر به ویژه درخور باهو و در نزدیکی محلی که رود خانه باهو کلات به دریای مکران (دریای عمان ) میریزد جنگل مانگرو بسیار زیبا و قابل توجهی از گونه حرا وجود دارد . مهمترین درختان شهرستان چابهار که نوع غالب و مشخص گیاهان این ناحیه را تشکیل می دهند عبارتند از : کنار ، کهور ، استبرق (کرک ) انجیر معابد ، چش ، حرا مسواک و ..... گونه های جانوری وجود پرندگانی چون فلامینگو و پلیکان زیبایی وصف نا پذیری به سواحل دریای چابهار میدهد علاوه بر این صید و صیادی انواع ابزیان و صدور انها به خارج از کشور نقش موثری در اقتصاد ملی دارد . ماهیان خوراکی : حلوا ، سفید ، قبا ، هامور ، ساردین ، شیر ماهی ، سارم ، سر خو ، سنگر ، شوریده و... ماهیان غیر خوراکی : ماهی مرکب و نیمه ، اره ماهی ، سفره ماهی و ... که دارای ارزش صنعتی می باشد و در صنایع تولید پودر ماهی از انها استفاده می شود . سخت پوستان: شاه میگو ، میگو ، خرچنگ ، صدف، ستاره دریایی و .... منابع ابی ابهای سطحی : رود خانه با هوکلات ، رود خانه کاجو ، رود خانه بی چند ، رودخانه نیکشهر ، رود خانه بنت و رایچ ، رود خانه نسپران ، رودخانه سورک ، رودخانه ساریچ . ابهای زیر زمینی : پیر سهراب ، کهیر ، نگور ، دار تیس ، تیس کوپان ، هوتک . مردم شناسی و فرهنگ عامه جمعیت شهرستان چابهار 220000 نفر است که اکثر انها بلوچ هستند و اهل تسنن . الف ) اعیاد و جشن ها در این منطقه عید ها و جشن های عمومی در اعیاد مذهبی و ملی خلاصه می شود بلوچ ها به اعیاد مذهبی بیشتر از سایر اعیاد اهمیت می دهند انها عید قربان و عید فطر را به ویژه بسیار با شکوه برگزار می کنند و به مدت 3روز به دید و بازدید هم رفته و در جشن و سرور به سر می برند . ب) پوشاک مردان بلوچ لباسی ساده و بلند به همراه دستاری که عموما سفید است برتن دارند رنگ لباس بلوچ های حوزه مکران و شهرستان چابهار نسبت به بلوچ های منطقه سرحد ( شمال استان ) روشن تر می باشد . پوشاک زنان و دختران از زیبایی خاصی بر خوردار است در دوخت و تزئین لباس های زنانه از هنر منحصر به فرد سوزن دوزی و پریوار دوزی بلوچ استفاده می شود که هنر سوزن دوزی روی پیش بند ، سر آستین ، جیب بلند در جلو و همچنین حاشیه پایین لباس و شلوار خود نمایی می کند . دستار زنان بلوچ رو سری مستطیل شکلی است که توسط هنر بلوچی و پریوار دوزی تزیین می شود و انچه زیبایی البسه زنان بلوچ را کامل می کند زیور آلاتی از طلا و جواهر است که ساخت انها نیز یکی از هنر های سنتی و اصیل منطقه است غذا ها و نان های محلی غذا ها : بتو ماش ، شودوده ، بتو هواری ، ماشینگ ، پاکگین ماهیک ، کورک ، گلو هک ، ناروش ، کیش ، دلگ ، در گویش محلی به نان نگن گفته می شود و شامل انواع ذیل است : 1_تینی :نان های که بر روی صفحه فلزی (تابه آهنی )پخته می شوند و عبارتند از : تین موشی ، تینی رو غنی ، دک ،سی سرک ،ست پوری ، رتی 2_گجری سنت یا نان تنوری : حمیری ، جویه نان ، تاپگی ، 3_ نان مخصوص عشایر : پناریک ، پورانی 4_ نان ذرت : شلو ، رحتو ، شلو ، تیموش ، بکد آلات موسیقی 1_ سرور یا قیچک 2_ رباب از سازهای مضرابی است . 3_ تمبورگ یا سه تار 4_سورنا : در مراسم عروسی همراهی دهل می باشد . 5_ دهل بزرگ 6_ تمبرک : دهل کوچکتری است که کنار دهل بزرگ سورنا را همراهی می کند . 7_ دهلک : دهل دو طرفه کوچک و بلندی است 8_ دهل بزرگ لیوا : دهل رحمانی بزرگ و حجیمی است که تنها در مراسم رقص لیوا از ان استفاده می شود . 9_ دهل مگرمان : طبل بلند یک طرفه است در قدیم برای خبر رسانی استفاده می شد 10_ نل : قلم _ نی 11_ سما یا دف 12_ بینجو صنایع دستی سوزن دوزی ، سکه دوزی ( سامان ) ، حصیر بافی ، ساخت ابزار و الات موسیقی و صنایع دستی دریایی آثار تاریخی قلعه تاریخی تیس ( معروف به قلعه پرتغالی ها ) در بخش مرکزی ، 5 کیلو متری شمال غربی چابهار مشرف بر روستا و خلیج تیس در حد فاصل ارتفاعات کوه های پیل بند و شهباز بند در روستا بندری تیس بر روی تپه سنگی مرتفع قرار گرفته است . این بندر کوچک در دوره تاریخی هخامنشی و ساسا نی تا دوره اسلامی به طور مستمر شاهد وقوع حوادث تاریخی این بخش از نوار ساحلی کشورمان بوده است . در عصر صفویه ( قرن دهم هجری ) همزمان با توسعه و نفوذ دریایی ، کشور های استعمار گری همچون پرتغال اکثر نوار ساحلی و جزایر جنوب کشور در بخش های دریای عمان و خلیج فارس به صورت پایگاه های نفوذ این دولت استعماری در ایران در امده که قلعه پرتغالی های تیس هم یکی از انها می باشد .این قلعه بر فراز تپه ای مرتفع و مشرف بر روستا و خلیج تیس با مصالح تخته سنگ های ماسه ای ،آهکی و ملاط گچ و آهک ساخته شده است . معماری این قلعه شامل یک حیاط در مرکز و مجموعه ای از اتاق ها و سازه های معماری در پیرامون ان می باشد . بخش اعظم قسمت فوقانی قلعه از بین رفته است پوشش سقف ان طاق ضربی می باشد . بخش مرکزی ضلع غربی فضای داخلی قلعه در دو طبقه اجرا شده است که بر فراز ان یک برج دیده بانی به ارتفاع 15 متر وجود داشته که علاوه بر دیده بانی در مواقع طوفان به عنوان چراغ دریایی عمل نموده و وظیفه هدایت کشتی ها را عهده دار بوده است . غارهای بان مسیتی موقعیت جغرافیایی : بخش مرکزی 9 کیلو متری شمال غربی چابهار روستای تیس در دامنه کوه شهباز بند ،یک غار طبیعی و دو غار مصنوعی در کنار هم قرار دارند از این مجموعه غارها در محل به نام بان مسیتی یاد می کنند . غار اول طبیعی تا حدودی نیم دایره است و با استفاده از روش تراشکاری داخل غار و دهانه ان توسعه پیدا کرده است یک غار مصنوعی مت راست غار طبیعی به فاصله هفت قدم قرار دارد که آثار تراش به خوبی در آن آشکار است دهانه ان هشتاد سانتی متر ارتفاع دارد و سقف ان کوتاه است و اکنون به علت خرابی یک آدم متوسط به زحمت در ان بطور خمیده می تواند بایستد این غار در انتها مسدود است و احتمال دارد حفره ها یا روزنه های طبیعی یا مصنوعی در قسمت انهنای خلفی کوه این غار را به غار سوم وصل کرده باشد و یا به چاه های زیر زمینی که محلی برای دفن اجساد در معابد قدیمی است برساند ظاهرا این غار ها جزو یک واحد تاسیساتی ساختمانی بوده و به منزله حجره ها و توقفگاهها ، معبد یا پرستش گاهی بوده است . از سطح زمین تا ورود به دهانه غار ،پلکانی وجود داشته است که آثار ان باقی است . ساختمان قدیمی تلگرافخانه چابهار این ساختمان در بافت جنوبی شهر چابهار در حاشیه شرقی خیابان مولوی روبروی مهمان سرای کشتیرانی واقع شده است بنا در اواخر حکومت قاجاریه توسط پرتغالی ها احداث گردیده و دارای مالکیت دولتی است . این بنا از قدیمی ترین ساختمان های سنگی موجود در شهر چابهار است با توجه به کتیبه سنگی موجود در قسمت جلوی اختمان ساخت ان به سال 1869 میلادی برابر با 1248 هجری شمسی در زمان نفوذ پرتغالی ها بر می گردد ساختمان با هدف تلگراف خانه احداث شده و به این نام معروف بوده است با گذشت زمان اداره پست در ان استقرار افته است . این بنا دارای معماری مختص مناطق گرمسیری یعنی همان وجود رواق های هلالی دور تا دور است . استفاده از سنگ های رسوبی ماسه ای ساحلی در اندازه های مختلف از ویژگی های دیگر این بنا است . جاذبه های مذهبی و تاریخی مقبره سید غلام رسول : آرامگاه سید محمد مشهور به سید غلامرسول که همواره زیارتگاه مسلمانان هند ومردم این منطقه بوده است ، در حاشیه ضلع شرقی خلیج چابهار قرار دارد که قدمت ان به سال 465 هجری قمری می رسد . آرامگاه در ضلع غربی حیاط بر روی صفحه ای به ارتفاع یک متر بنا شده است . احتمالا نمای دور تا دور داخل آرامگاه دارای نقاشی هایی بوده است با توجه به پلان نما می توان گفت که این آرامگاه در عهد سلجوقی بر پا شده و در دوره صفوی نیز طرح های نقاشی بر روی دیوار ها افزوده شده است در نمای خارجی مقبره و چهار گوشه زیارتگاه چهار مناره کوتاه قرار دارد و نیم دایره های از گچ به رنگ سفید بین این مناره ها را پر می کند گنبد از داخل نیز نواری از تزئینات هندسی و گیاهی است . که با رنگ های زرد ،قرمز ، ابی وسفید به صورت گل و گیاه و ستاره دیده می شود . بالای چهار طاقی بنا ، چهار نور گیر قرار دارد که قسمتی از نور داخل مقبره را تامین می کند ورودی آرامگاه در ضلع غربی و محراب ان در ضلع جنوبی قرار گرفته . در ضلع غربی طاق نمایی با تزئینات مقرنس دیده می شود که داخل ان عبارت ( لا اله الا ا....) ( یا محمد ) ( یا علی ) را بر روی نقش گل ها طرح اندازی کرده است در نمای ضلع شمالی ، روبه روی محراب نیز طاق نما هایی با تزئینات مقرنس دیده می شود که محل نذر و روشن کردن شمع است . قدم گاه خضر بخش مرکزی ،در جنوب غربی چابهار در محلی به نام سپوزه واقع گردیده است خواجه خضر از مشایخ مورد احترام بلوچها می باشد او مقبره ای ندارد زیرا مردم بر این باورند که خضر زنده و پاسدار لنج ها و قایق هایشان است . در گذشته مراسم خاصی در این قدمگاه برگزار می شد ، مردم قربانی ، خرما و یا حلوا به مکان مورد نظر می آوردند و میان افراد تقسیم می کردند . جاذبه های طبیعی کوه های منیاتوری ، تپه های مریخی این کوه ها یکی از پدیده های ژئو مور فو لوژی منطقه است که در هیچ کجای ایران به چشم نمی خورد این کوهها که در امتداد ساحل از منطقه کچو تا نزدیکی خلیج گواتر به سمت مشرق کشیده شده چشم اندازی سحر انگیز و بدیع آفریده است . اکو سیستم جنگل های دریایی با نزدیک شدن به سواحل دریا ی جنوب ، مانند بسیاری از مناطق دیگر انچه نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند نوعی فورمو لاسیون گیاهی است که به صوت نیمه شناور بین ساحل و دریا کشیده شده است این درختزار های دریایی را در نوار باریکی از پناهگاه های ساحلی بین کمترین و بیشترین حد ا اب دریا که با تغییرات جزرو مدی در سواحل مناطق گرم و حاره های در میان خورها لانگونها و زوایای مناسب در مصب رودخانه ها می توان دید . این جنگل های غرق آبی با موقعیت ویژه خود به جنگل های جزر و مدی یا جنگلهای باتلاقی نیز موسوم هستند نام عمومی دیگر انها جنگلهای مانگرو است . در هنگام مد تنها تاج درختها بالاتر از سطح آب شور دریا دیده می شود و بقیه اندام های درختان در زیر آب از دیده پنهان است و فقط در زمان جزر دریا می توان قسمت های زیر تاج ، ساقه و ریشه های تنفسی این درختان را مشاهده کرد . این جنگلها به نام درختزار های ساحلی ، جنگلهای جزرو مدی و جنگلهای همیشه سبز ساحلی نیز توصیف کرد جنگلهای حرای ایران در نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان آخرین حد پراکنش جنگلهای مانگرو در جنوب غربی آسیا بشمار میروند . این جنگلها از یک یا گاهی دو گونه مانگروتشکیل شده و فراوان ترین گونه حرا باشد . جنگلهای حرای استان سیستان و بلوچستان در خلیج گواتر با وسعت 200 هکتار در منتهی الیه جنوب شرق کشور در محدوده سیاسی شهرستان چابهار و در فاصله 150 کیلو متری شرق چابهار قرار دارد . این مکان زیبا همراه باخور باهو به عنوان بیستمین تالاب بین المللی کشور در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است . هر چند جنگل های حرا توده خالص و یکدستی هستند و هیچ گونه تنوع گیاهی در انها مشاهده نمی شود ولی در مقابل از تنوع جانوری بسیار بالایی برخوردارند و این تنوع قبل از هر چیز به خاطر موقعیت گذر گاهی یا اکو تونی انهاست این جنگلها حد مشترک دریا وخشکی است وحفاظت از انها در همه دنیا به عنوا ن زیستگاهها با ارزش و حساس بویژه از منظر گردشگری مورد تاکید قرار گرفته است . جنگلهای مانگرو حاصل خیز بوده و از نظر تنوع زیستی یکی از کانون های مهم به شمار می روند برخی از مهمترین کارکرد های این جنگلها عبارتند از : حفاظت از آب سنگهای مرجانی و تامین زیستگاه آبزیان ، پرندگان و دیگر جانوران ، همچنین این اکو سیستم را عامل تعیین کننده در پایداری سواحل در مقابل فرسایش امواج سهمگین دریا می دانند . سواحل دریا ی عمان در کناره های دریایی عمان صخره های بزرگی در اثر پیشروی آب دریا و فرسایش سنگهای رسوبی به وجود امده که چشم اندازی زیبا را خلق کرده است این بخش از سواحل را بخصوص به هنگام غروب می توان به عنوان یکی از دیدنی ترین سواحل جنوبی ایران نام برد چرا که دیواره های صخره ای و مناظر دلنشین که در برخی جاها خزه ها ودیگر روئیدنیها ی سبز فام دریایی ان را زینت بخشیده اند مانند آکواریمی طبیعی با انواع ماهی ها ی رنگین بیننده را به شگفتی وا می دارد . خلیج چابهار این خلیج زیبا